NOCIONE KRYESORE

Verifikimi i fakteve (fact-checking) është një teknikë e verifikimit në kohë reale ose shumë të shpejtë të vërtetësisë së fakteve dhe të saktësisë së shifrave dhe e lajmit të paraqitur në media nga personalitete politike ose publike dhe nga ekspertë.

Fact checking-u bën të mundur edhe vlerësimin e nivelit të objektivitetit të mediave në trajtimin që ato i bëjnë informacionit. Viteve të fundit, fact-checking-u është bërë praktikë e gjithëpranishme si mjet për luftimin e përhapjes së lajmeve të rreme.

Verifikimi i fakteve bëhet i domosdoshëm përballë zhvillimit të teknologjive digjitale dhe të rrjeteve sociale për dy arsye: fillimisht, ngaqë një lajm apo një imazh manipulohet çdo herë e më lehtë dhe pastaj, ngaqë ato shpërndahen shumë lehtë në rrjete sociale (çdo minutë 350.000 tweets postohen në Twitter).

Ndonëse fact-checking-u është një mjet i mirë për ta dalluar të vërtetën nga e pavërteta, nuk është e pamundur që gazetarët që verifikojnë lajmet të gabojnë ose të mos kenë mundësi t’i verifikojnë realisht disa informacione, kështu që, edhe këtu inkurajohet kujdesi dhe mendja kritike për të ditur kur t’i besojmë një mediumi për fact-checking dhe kur një çështje meriton të trajtohet me kujdes.

SHEMBULL KONKRET

Në shumicën e vendeve të botës, disa media ose organizata specializohen në fact-checking-un, ndonjëherë me profilizime (çështje ndërkombëtare, shkencë, mjedis, etj.). Në rajonin e Ballkanit veprojnë disa organizata të fact-checking-ut:

Bosnje dhe Hercegovinë : Raskrinkavanje.ba

Mal i Zi: Raskrinkavanje.me

Maqedonia e Veriut: Metamorphosis Foundation

Serbi : Istinomer

Shqipëri : https://faktoje.al/

Duhet thënë se disa institucione i kanë intensifikuar hulumtimet dhe bashkëpunimin mes tyre në kuadër të valës së lajmeve të rreme, e cila është rritur gjatë pandemisë së Covid-19. Për shembull, Facebooku ka lançuar një program «për verifikimin e fakteve dhe për luftën kundër dezinformimit», program i cili përfshin 70 organizata të licensuara të fact-checking-ut nga mbarë bota. Artikujt e identifikuar si të rremë vihen sa më poshtë në renditjen e lajmeve. Kjo teknikë i ul konsultimet të lajmeve të rreme mesatarisht me 80%.