SEVERNA MAKEDONIJA
-
Svetski indeks slobode medija RSF 2021 (mesto)
90od 180
-
Svetski indeks slobode štampe RSF 2021 (rezultat)
31.67
-
Medijska pismenost (mesto u Evropi)
35od 35
-
Medijska pismenost (rezultat)
15od 100
-
IREX-ov barometar informacija (rezultat)
21od 40
Medijsko okruženje
Medijski sistem Severne Makedonije se razvija pod uticajem veoma turbulentnih političkih okolnosti. Iako je većina medija u privatnom vlasništvu, ovo nema pozitivan uticaj na raznolikost i nezavisnost sadržaja zato što su privatni mediji često povezani sa političkim ili poslovnim interesima koji utiču na njihov sadržaj (1). MRT, kao javni servis, je stalno u veoma nepredvidljivom finansijskom položaju, a njen položaj je ugrožen starim dugovima prema državnim institucijama (2). Broj medija je izuzetno velik u poređenju sa veličinom tržišta Severne Makedonije – 45 televizijskih stanica i 68 radio stanica emituje na nacionalnom, regionalnom ili lokalnom nivou (3). Širok izbor kritičkih i nezavisnih medija funkcioniše i nalazi se uglavnom na internetu (1), uključujući BIRN Severna Makedonija, F2N2, Vidivaka i sl. U sferi interneta postoji veliki problem sa govorom mržnje i toksičnim narativima. Deo medija preko interneta održava klijenteilstičke odnose sa velikim političkim i poslovnim centrima moći, pa često proizvode ili šire dezinformacije i propagandu na koordinisan način (4).
Novinari
Prema Udruženju novinara Makedonije (AJM), za vreme prvih 10 meseci 2020. godine, zabeleženo je 14 napada i žestokih pretnji prema novinarima. Na društvenim mrežama se izveštava o sve više pretnji po živote novinara (5). Istovremeno, Evropska Komisija navodi u svom najnovijem izveštaju da političari i javni zvaničnici u Severnoj Makedoniji još uvek treba da pokažu viši nivo tolerancije prema kritici i da promovišu slobodu izražavanja.
Publika i medijska pismenost
Nivo medijske pismenosti u Severnoj Makedoniji je izuzetno slab. Prema izveštaju Instituta otvoreno društvo (Sodia), Severna Makedonija se nalazi na poslednjem, 35. mestu među evropskim državama prema nivou medijske pismenosti (6). Prema IPSOS-u, televizija je najčešći izvor informacija za većinu građana Severne Makedonije, dok društvene mreže i portali na internetu slede na drugom i trećem mestu, odnosno. Građani su ravnomerno podeljeni po pitanju poverenja u medije uopšte (7).
Medija
Nacionalni mediji
Borba protiv lažnih narativa
Projekat Borba protiv narativa lažnih vesti (F2N2) je nezavisan projekat Građanskog udruženja MOST, započet sa ciljem da se sistematski bori protiv dezinformacija u medijskom prostoru na internetu korišćenjem različitih digitalnih alata, šifara i softvera otvorenog koda. Njihov glavni fokus je na sveobuhvatnom i sistematskom praćenju razvoja (domaćih i stranih) narativa za dezinformisanje koji se pojavljuju u vezi sa ključnim događajima povezanim sa evroatlantskom integracijom Severne Makedonije.
Vistinomer
Vistinomerovi stručnjaci iz različitih sfera analiziraju obećanja političkih subjekata i predstavljaju ih u zbirnom formatu koji je lak za čitanje, zajedno sa sistematskim statističkim podacima. Svako prepoznato obećanje se ocenjuje prema nivou ispunjavanja: ispunjeno, delimično ispunjeno ili neispunjeno.
Vidi vaka
Vidi vaka je veb-stranica koja je posvećena dubinskom novinarstvu koje obezbeđuje pravičnu i konzistentnu sadržinu. Misija Vidi vaka je da informiše digitalnu generaciju koja prima vesti putem mobilnih uređaja i društvenih mreža. Veb-stranica nudi video i multimedijalni sadržaj koji je verodostojan, lak za gledanje i štedi vreme za dobijanje ključnih informacija.
Regionalni mediji
Agencija Frans Pres (AFP)
U 2017. godini, AFP počinje da razvija službu za proveru činjenica koja vrši reviziju vesti koje se emituju u medijima i na društvenim mrežama. Na Zapadnom Balkanu, AFP trenutno proverava činjenice u vestima u Srbiji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini, kao i na Fejzbuku i drugim društvenim medijima. Novinska agencija je 2021. godine započela svetsku javnu kampanju o medijskoj pismenosti i osnovnim alatkama za proveru činjenica.