ДЕФИНИЦИЈА

Лажните информации од политичка природа се “погрешни наводи, најверојатно, за да можат да ја променат искреноста на изборите, намерно масовно, вештачки или автоматски дистрибуирани преку услуга на мрежна комуникација“. Зборуваме за „кампања за дезинформација“ кога масовното ширење на лажни вести потикнува, заради нејзината распространетост, желба да се поткопа правилното спроведување на одредени избори со цел да се дестабилизира режимот на власт, со користење на стравовите, национализмот и авторитаризмот.

Појававата на овие методи на упад е тесно поврзана со порастот на дигиталните платформи, кои овозможуваат ширење на лажни вести за одреден кандидат со голема виралност и со значително влијание врз јавното мислење.

Колку и да изгледаат виртуелни, лажните политички вести имаат многу реални влијанија. Особено, во последниве години, тие ги дестабилизираа изборните процеси во повеќе земји.

Ова е причината зошто дигиталните платформи, државите и меѓународната заедница преземаат посериозни мерки за да се обидат да ги спречат овие кампањи за дезинформации, особено преку регулирање на социјалните мрежи и зајакнување на законодавниот арсенал.

ИЛУСТРАЦИЈА: ФРАБРИКИТЕ ЗА ЛАЖНИ ВЕСТИ ВО МАКЕДОНИЈА

За време на претседателската кампања во САД во 2016 година, градот Велес ,во Македонија, стана “светски главен град на лажни вести“. Всушност, под влијание на државните сили, стотина млади Македонци беа регрутирани во вистински “фабрики за лажни вести“, чија цел беше да се истури врз американското јавно мислење, преку интернет, непрекинат проток на лажни вести со цел да придонесат во победата на кандидатот Доналд Трамп.

Овие млади заработуваа близу 10,000 евра месечно за да создадат лажни сметки и да измислуваат лажни написи. Една од најчестите лажни вести беше да се дискредитира кандидатот на демократите, Хилари Клинтон, со ширење гласини со кои ќе се засени нејзиниот углед. На тој начин, лажното тврдење според кое “Барак Обама ја финансирал кампањата на Хилари Клинтон со средства украдени од ветерани“, пилотирано од Велес, станало вирално во Соединетите држави. Веб-страницата “The fake news machine : inside a town gearing up for 2020“ ги документира и ги анализира стотиците интернет страници креирани во Велес, чија главна цел била да придонесе преку манипулација со информациите до победата на републиканскиот кандидат.

Споре Џелал Незири, од “Центарот за истражувачко новинарство во Македонија“ (Scoop), активностите на фабриките за лажни вести во Велес биле далечински управувани од поранешната владејачка националистичка партија во земјата. “Нашата истрага покажува дека оваа операција била координирана од претходната влада. Младинската платформа која веќе објавувала лажни статии од областа на здравството беше искористена за пренесување на политички мислења за време на македонските парламентарни избори, а потоа за време на американските претседателски избори“, објаснува тој (извор: “Велес, светски главен град на лажни вести, РФИ”- линк).

ИЛУСТРАЦИЈА: ЛАЖНИТЕ ВЕСТИ ГИ ДЕСТАБИЛИЗИРААТ ИЗБОРИТЕ ВО УКРАИНА

Украинската претседателска кампања од март 2019 година, со која беше утврдена победата на глумецот Володимир Зеленски – што се смета за прозападен – беше обележана со кампањи за дезинформации, со цел да се дискредитара овој кандидат.

Така, според меѓународниот медиум ДВ (линк), “лажните вести на руски јазик го проголтаа медиумскиот пејзаж на земјата“ за време на изборниот период. ДВ смета дека најпопуларните лажни статии биле објавени на фејсбук сметките кои бројат и до 2 милиони членови.

На 5 јануари, кратко време откако глумецот Володимир Зеленски ја објави својата кандидатура за претседател, страница на Фејсбук, управувана од bbccn.co, објави лажни вести за да го оцрни угледот на кандидатот. Во написот се тврди дека украинскиот обвинител, Јуриј Луценко, покренал кривична пријава против Зеленски за планирање уривање на уставниот поредок. Оваа статија генерираше повеќе од 20,000 онлајн реакции. Сепак, јасно е дека оваа гласина е манипулација со информациите: против глумецот не е преземено никакво правно дејство.

Во истата перспектива, лажен сајт претставувајќи се на измамнички начин токму како оној на кандидатот Зеленски бил идентификуван од страна на проверувачите на факти. На оваа веб страница, меѓу другото, беше објавена измислена изјава дека Зеленски сакал да го направи рускиот официјален јазик на Украина. Предлог кој што воопшто не фигурирал во намерите на кандидатот.

Написот на ДВ “Is Ukraine’s presidential election threatened by fake news“ се осврнува подетално на овие кампањи за дезинформација кои се обидоа да ја спречат победата на кандидатот од граѓанското општество.