КЛУЧНИ ПОИМИ

Проверката на фактите (fact-checking) е техника која се состои од тоа да се профери во вистинско време, или многу брзо, веродостојноста на фактите и точноста на бројките и информациите претставени во медиумите од страна на политичарите или јавни личности и од експертите.

Проверката на фактите овозможува, исто така, да се процени нивото на објективност на медиумите при нивниот третман на информациите. Стана широко распространета практика во последниве години за борба против ширењето на лажните вести.

Проверката на фактите е од суштинско значење пред развојот на дигиталните технологии и социјалните мрежи од две причини: прво, станува сè полесно да се манипулира со информации или слика, а потоа станува и многу лесно да се дистрибуираат во голема мерка со социјалните мрежи (секоја минута, 350.000 твитови се објавуваат на Твитер).

Иако проверката на фактите е добра алатка за да помогне да се препознае вистинито од лажното, исто така не е невозможно новинарите што ја проверуваат информацијата да згрешат или не можат точно да проверат одредени информации. И тука, ќе мора да се поттикне претпазливост и да се одржува критичко размислување, знаејќи кога да му се има доверба во проверувачот на фактите во медиумите и кога некое прашање заслужува да се третира со оддалеченост.

КОНКРЕТЕН СЛУЧАЈ

Во повеќето земји во светот, одредени медиуми или организации се специјализирани за проверка на фактите, понекогаш со специјализации (меѓународни прашања, наука, животна средина, итн.). Балканскиот регион има неколку организации за проверка на фактите:

Босна и Херцеговина : Raskrinkavanje.ba

Црна Гора : Raskrinkavanje.me

Северна Македонија : Metamorphosis Foundation

Србија : Istinomer

Албанија : https://faktoje.al/

Треба да се напомене дека некои организации ги засилија своите истраги и нивната соработка во контекст на бранот лажни вести што се проширија за време на пандемијата Ковид-19. На пример, Фејсбук започна програма за “проверка на фактите и борба против дезинформација“ со 70 овластени организации за проверка на фактите ширум светот. Написите идентификувани како лажни, Фејсбук ги префрлува на дното на вестите. Оваа техника ги намалува во просек за повеќе од 80% идните посети на лажните вести.