ПАТОТ ДО ПРОИЗВОДТСВО НА ИЗВОРЕН ПОДКАСТ

Подкаст и радио емисија

Подкастот се разликува од радио-емисијата по тоа што е дизајниран само за да се емитува онлајн (преку интернет), а не преку радио.

Внимание : не мешајте радио-репризи, често наречени “подкасти“ што ви овозможуваат да слушате веќе емитувани радио програми, и изворен подкаст, кој не е наменет да се емитува во етер.

Спецификите на изворниот подкаст

За разлика од радио-емисијата, изворниот подкаст нема временско ограничување и може да се занимава со многу широк спектар на теми (тематики за широка јавност како и теми по специфични). А со тоа и продуцентите имаат поголема редакциска слобода и можат да ја изберат својата цел со прилагодување на содржината. Подкастот може да содржи неограничен број епизоди и да се подели на сезони (тематски или хронолошки).

Доколку сака да ги задржи слушателите, продуцентот ќе ја земе предвид важноста на редовноста на емитувањето, визуелниот и звучниот идентитет со акцент на квалитетот на звукот. Покрај тоа, бидејќи има за цел да циркулира преку интернет, клучно е да се дистрибуира на што повеќе платформи и да се промовира на интернет, особено на социјалните мрежи.

Избор на темата

• Уредничкиот состанок е првиот чекор во одредувањето на темата на вашиот подкаст со целиот тим
• Може да изберете тема:
• Многу едноставо, на пример : “Животот во медиатеката во вашиот град”
• Широка тема но не и лесна за обработка, на пример : “Што е тоа да се биде млад во денешно време ?”
• Или уште поспецифична тема, на пример: “Светското првенство во фудбал“, “сексизам“, итн.
• Учесниците мора да одлучат и за името на емисијата.

Потребно е и усогласување за :

• Времетраењето на емисијата (20 минути на пример)
• Распределба на улогите на секој (водител, новинар, експерт…)
• Одредување на содржината за секој дел од емисијата (репортажа, дебата,интервју)
• Одредување на минутажата, или “водачот” на епизодата минута по минута

Формите за анимација на подкастот : за анимирање на еден подкаст, може да се користи интервју, дебата, репортажа или овие сите три форми истовремено.

• Техники за интервју :
• Врз основа на избраната тема, учесникот мора да го најде лицето за контакт.
• Лицето кое го води интервјуто ја држи контролата на разговорот. Мора да го следи редоследот на однапред подготвените прашања. Истите имаат логичен редослед.
• Ова подразбира голема предходна истражувачка работа. Прашањата мора да бидат прецизни.
• Лицето кое интервјуира знае како да продолжи согласно дадените одговори и да се одалечи од своите прашања кога е потребно.
• Подготовка на дебата:
• Целта е да се дискутира околку одредена тема каде што е потребна разновидност на гледишта.. Или затоа што темата е сложена или затоа што предизвикува дебата.

Водителот има посебна улога :

• Тој ќе ја предводи оваа тркалезна маса поставувајќи специфични прашања за да одговори на темата и за да даде збор. Тој ќе мора да се осигура дека се почитува времето на зборување на сите.

Некои учесници сами ќе ја играат улогата на експерт/и :

• Секој мора да има одредена улога. (социолог, родител на ученик …).
• Секој од експертите работи на своите аргументи.
• Тие заедно ја усовршуваат темата, разменуваат идеи и му помагаат на водителот да ги подготви своите прашања.
• На крајот од овој чекор, учесниците мора да го подготват текот на нивната дебата и мора да бидат подготвени за снимање!
• Репортажа : Репотерот ќе ја бара информацијата таму каде што се наоѓа : на терен. Репортерот е новинар кој ќе ги покрива тековните настани за да ги пренесе на слушателите.

За да го подготви своето излегување, тој треба :

• Да се распраша за темата
• Да ја подготви својата екипа
• Да ги избере своите соговорници
• Да ги подреди информациите што сака да ги собере

На терен, тој треба :

• Да ги пронајде вистинските соговорници
• Да знае да се претстави
• Да ги поставува вистинските прашања, да набљудува, да забележува.
• Да снима интервју, да снима дел од атмосфера, да додаде свучни елементи

Снимање вон емисија

Интервју или тонско снимање на отворено :

• Репортерот мора да има мобилен телефон од типот на паметен телефон (или по можност микрофон)
• Да ја користи функцијата “снимање“ (копчето “rec“, “stop“ и “save“) за да ги сними своите прашања потоа, одговорите од својот соговорник, внимавајќи да не е пребучна околина
• Ако станува збор за снимање амбиентални звуци (на пример: звуци од толпа што демонстрира), тогаш тој може само да го пружи својот мобилен или микрофон кон дадената толпа.

Предходна монтажа

• Откако ќе бидат снимени различните записи, тој може да премине во фаза на монтажа што се состои во извлекување на звуците од неговиот телефон (со испраќање на својата е-пошта или преку УСБ стик).

Внимание: Проверете дали звуците се испратени до обучувачот пред да се избришат од телефонот или микрофонот, заради безбедност

• Потоа мора да се вчитаат во компјутер опремен со софтвер за монтажа на Audacity (www.audacity.sourceforge.net), Netia или друг софтвер за монтажа на звук
• За да научите како да поставите сесија за монтажа на компјутерот и да ги уредувате звуците, упатствата се достапни на (https://manual.audacityteam.org/index.html)
• Ваше е да ги обучите младите од вашата група во неколку чекори (прилично е едноставно!), што ќе им овозможи да вчитаат и уредуваат звуци за да создадат звучна репортажа.

Снимање на емисија

Учесниците наизменично седнуваат околу мала маса.

Во средината на масата, снима смартфон опремен со микрофон.

За да се избегне бучавата од столовите, на разни движења од чекори но и заради одржување на ритамот на снимањето, пожелно е да се снима во неколку дела според протокот на емисијата

На пример:

• Снимање на водителот
• Едиторијал
• Претставување на темите
• Интервјуа
• Заблагодарување, крај на емисијата

Внимание: Ако сакате да емитувате репортажа, ќе треба да ја додатете на крајното снимање.

Монтажа на снимки и емитување на подкастот

• Обучувачот е задолжен да ги склопи снимките за да направи епизода и да додаде “звучни запирки“ (музички извадоци пократки од 5 секунди) за флуидноста на деловите и за да ги поврзе паузите.
• Потоа треба да се емитува на бесплатна платформа (soundcloud на пример https://soundcloud.com/discover) со пишување на резимето на подкастот (неговата тема, форматот, продуцентите, оригиналноста).
• Конечно можете да организирате групна сесија за слушање.

Забелешка: Вежбата може да се поедностави со користење на само еден од форматите (интервју, дебата, репортажа)

ЕМИСИЈА “ ФАБРИКА НА ЛАЖНИ ВЕСТИ“ (FAKE NEWS FACTORY)

Програмата Фабрика на лажни вести е создадена за да ги предупреди учениците за ризиците поврзани со ширењето на лажни вести и теории на заговор во медиумите, особено на интернет.

Оваа програма е создадена за да им овозможи на младите да учествуваат во игра со улоги во кои некои ќе играат заговорници, а други, новинари, и со тоа да ги совладат одредени централни теоретски поими за овие проблематични теми.

Емисијата се одвива во неколку фази :

Распределба на улогите на сите :

• Новинари и заговорници (во еднаков број)
• Водител/ка
• Експерт
• Инженер за звук, кој го следи снимањето и го подава микрофонот
• Монтажер

Заговорниците

• Со преземање на механизмите и структурата на теоријата на заговор (споменати во педагошките листови од сесија 3 “Информација и дезинформација“), заговорниците се задолжени да ја напишат сопствената теорија на заговор на избраната тема (или да преземат веќе постоечка)
• Откако ќе се финализира теоријата, заговорниците ја откриваат пред новинарите.

Новинарите

• Новинарите, потоа, ќе треба да извршат ригорозни истражувања почитувајќи ги главните правила на новинарскиот пристап (детално наведено во педагошките листови во сесија 3: проверка, споредба, вкрстена проверка на информациите).
• После тоа, новинарите ќе треба да одговораат, да ја разоткриваат теоријата на заговор, аргумент по аргумент.

Експертот

• Да се назначи еден од младите кој ќе ја игра улогата на експертот, специјалист за теории на заговор и лажни вести, кој обезбедува алатки за откривање на лажните информации.

Снимање

• Може да го снимите звукот со микрофон на звучна картичка или со мобилен, а потоа целиот да го монтирате на софтвер (Audacity или Netia)
• Епизодата мора да следи однапред дефиниран тек и сите интервенции мора да бидат преходно запишани.

Одвивање на епизодата

ДЕЛ 1

• Епизодата започнува со вовед на водителот: име на радиото, структурата, самата емисија, започнување на емисијата.
• Водителот потоа го претставува првиот гостин (заговорник) и го замолува да ја објасни својата теорија, своите докази
• Водителот го претставува и првиот новинар, неговите против-аргументи, неговите докази
• Водителот им се заблагодарува на учесниците и преминува на вториот дел

ДЕЛ 2

Водителот му дава збор на експертот, специјалист за теории на заговор и лажни вести, кој обезбедува алатки за откривање на лажните информации имено:

• Проверка на природата на сајтот каде е пронајдена информацијата
• Проверка на идентитетот на авторот на таа информација: Дали е новинар, специјалист по темата за која разговара ? Која е неговата цел ?
• Да се провери датумот на објавата на информацијата (секоја информација брзо застарува)
• Изворите: една информација секогаш мора да биде потврдена од 3 различни извори пред да биде објавена
• Потсетување дека секогаш треба да се пребарува, да се биде љубопитен и сомнителен
• Потсетување дека критичкото размислување е најефикасното оружје што сите го поседуваме против лажните информации и теориите на заговор

Водителот им се заблагодарува на експертот, на гостите, на екипата и ја завршува емисијата.

ПРАКТИЧНИ АКТИВНОСТИ

Овој педагошки лист може да се користи како основа за организирање на активност на креирање на радио или изворен подкаст со млади; или за симулација на радио емисија со заговорници и новинари.

Како да се почне ?

Првите чекори

Првиот чекор е да се изгради тим од високо мотивирани луѓе кои ќе се вложат во реализација на проектот како и негово спроведување. Ова е “тврдото јадро“ на редакцијата. Можете исто така да соберете повремени или редовни соработници кои ќе бидат задолжени за колумните, фотографиите, создавањето џинглови, микро-тротоарите, интервјуата, социјалните мрежи, поставувањето онлајн на подкасти, програмирањето на гостите. Тогаш се работи на изготвување список на сите фази на реализација на вашиот медиум и, како и распределување на одговорностите според желбите на секој од нив.

Дефинирање на сопствена формула, пронаоѓање на сопствен идентитет

• Да се постави прашањето за целите на медиумите: дали станува збор за придонес кон анимацијата на животот на едно средно училиште, на некое здружение? Да се ​​промовира изразување на што повеќе млади луѓе? Да се ​​поттикнат дебати меѓу нив на тема медиуми?
• Да се утврди целната група: учениците на едно училиште? Членовите на здружение? Целата заедница?
• Да се постави прашањето на тоналитет е исто така клучно: Дали сакате да се фокусирате на хуморот? Сатирата? Продлабочен и документиран пристап кон суштински теми? Директен или повеќе литературен стил?
• Прашањето за избор на наслов (и на лого) исто така мора сериозно да се сфати затоа што ќе помогне да се разликува, да се афирмира неговиот идентитет и ќе учествува во озлогласувањето на вашиот медиум.
• Конечно мора да ги процените материјалните услови поврзани со вашиот медиум според зачестеноста и темпото на објавување. Бројот на членовите на вашиот тим, нивното вложување и нивната достапност се важни фактори, како и опремата и буџетот што ги имате.

Изберете го рецептот за вашиот медиум

За да го задржите интересот на вашата публика, задржете го нејзиното внимание и поттикнете ја нејзината љубопитност, мора да се внимава да се менуваат методите за обработка на информациите.

Ова се главните новинарски жанрови што ви се достапни:

Репоптажата, истражувањето и интервјуто се главните жанрови на новинарството.

Објавата, едиторијалот, кратката статија, хрониката, критиката, извештајот, портретот, микро-тротоарот ви нудат разновидна палета што ќе ви овозможи да го направите вашиот медиум разновиден.

Да се создаде темата

• Одредување на аголот

Изборот на темата е само првиот чекор. Вие нема да можете да пристапите кон сите аспекти на темата што сте ја одбрале. Можно е да завршите со предолг напис, густ и тежок за читање, накусо, да си ја изгубите публиката. Затоа е потребно да се избере агол, односно, гледна точка, да се изберат посебните аспекти на предметот што сакате да ги истакнете и да ги оставите другите настрана.

На пример: подкастот е предмет, а местото на жените во подкастот е агол.

• Шестте суштински прашања

За да напише статија, студентскиот новинар мора да си ги постави прашањата: Кој? Што? Кога? Каде? Како? Зошто?

Создавање и опстанок на еден медиум

• Симулирајте уреднички одбор:
• Организирање уреднички состанок ви овозможува најпрво да ги соберете и презентирате различните актери на медиумот, но исто така и да го одредите името на ТВ дневникот
• Ова потоа овозможува да се дискутира за уредничката линија, темите што треба да се обработуваат, од сите можни агли но и формати (репортажа, интервју, дебата, блиц инфо).

Идеално е да се организира овој одбор еднаш неделно или со цел да се создаде редовен состанок за промовирање на ангажманот.

• Распределба на улогите:

Ова е и прилика за:

• Распределба на улогите на “новинарите“, на “експертите“, на водители, на техничарите (сниматели, монтажери) да се утврди кој што ќе работи
• Да се насочуваат активностите на секој за да се помогне при подготовка на нивните задачи (истражувања, прашалници, репортажа, интервју)
• Да се формираат групи (бином, трио) според желбите и вештините на секој
• Младите ќе треба да создадат визуелниот идентитет на нивниот медиум:
• Обучувачот може да оди со младите на веб-страницата “Canva” (https://www.canva.com/) и да креира со нив визуелни алатки за нивниот блог (лого,банер, илустрација…)
• Обучувачот исто така може да се повика на алатките што ги нуди апликација Madmagz, специјализирана за создавање весници (печатени или онлајн) за млади : https://madmagz.com/ (види лист 17)

Објавување и вреднување на една информација :

• За да ја направите вашата содржина видлива на веб-страници како Вордпрес (WordPress), важно е да обрнете внимание на дополнителните елементи за вреднување на статијата како што се: насловот, поглавјето, фотографиите, кратките извадоци што ќе се појават на пребарувачите.
• Овие елементи мора да бидат привлечни за брзо да го привлечат вниманието и љубопитноста на читателот.
• Таговите (клучните зборови кои се однесуваат на тематиките и темите опфатени во статијата) се исто така важни затоа што овозможуваат подобро референцирање.
• Социјалните мрежи можат да бидат истовремено простори за изразување и објавување содржини како и простори за вреднување. Не треба да се двоумите да бидете присутни на неколку социјални медиуми, бидејќи на тој начин содржината е достапна за што повеќе луѓе. Текстовите за вреднување мора да бидат кратки и јасни.
• Без оглед на медиумот или поддршката (фотографии, видеа или звуци), врските со други страници се од суштинско значење.

Статија која содржи еден или повеќе од овие елементи е многу повеќе посетена отколку статија кој содржи само текст и не дозволува интеракција со други простори.

• Исто така, потребно е да се биде внимателен на ниво на јазикот, кој не смее да биде ниту премногу литературен, ниту премногу говорен.

ПРАКТИЧНИ АКТИВНОСТИ

Овој педагошки лист може да се искористи и како основа за организирање активност за создавање медиум со младите.

Критичко размислување, концепт во суштината на медиумската писменост

Како дел од медиумската писменост, концептот на критичкото размислување се состои од внимателно испитување на достапните информации, документирајќи се за нив и ставајќи ги на тест на демонстрација. Ова е критички поглед што ги отфрла амалгамите, избрзаните генерализации, фиксни идеи, предрасуди и изјави без доказ. Општо земено, тоа е можност за расудување на автономен, рационален и свесен начин. Станува збор, исто така, и за капацитет за анализа и разбирање на медиумските содржини, земајќи ги предвид намерите на нивните автори.

Критичкото размислување се заснова на три принципи :

• Принцип на автономија : да се биде способен за самостојно размислување, независно од луѓето кои нè опкружуваат, од нашата средина.
• Интроспективен принцип: Станува збор за свесноста за нашите граници во разбирањето на феномените, влијанието на нашите когнитивни пристрасности, нашите емоции и од останатите врз нашето расудување и нашите верувања.
• Принцип на учење: критичкото размислување се учи и се стекнува преку обезбедување на знаење и на прашања што се погодни за интелектуалното будење. Може да има конкретни форми, како што е споредбата на хипотези или проверката на изворите на информацијата.

Конкретно, примената на своето критичко размислување при пристапувањето кон медиумите се состои во придржување кон следниве практики:

• Информирање: одвојување време за само информирање, соочување со информациите и разбирирање пред да се суди, коментира или да сподели
• Проценка на информацијата: идентификување и проверување на изворите на информацијата пред да биде потврдена
• Разликување на фактите од толкувањата: одделување на вистинските факти од толкувањето на настаните
• Соочување на толкувањата: запознавање со различните толкувања што можат да ја создадат информацијата и прифаќање на оваа плуралност
• Давање приоритет на толкувањата: разликување, по редослед на легитимност, толкувањата потврдени преку искуството и истражувањето, хипотезите и мислењата поврзани со нашите верувања.

Новинарскиот процес на проверка на информацијата

Критичкото размислување е во центарот на новинарскиот процес кој вклучува ригорозна обработка на информацијата пред нејзиното емитување. Така, новинарот ќе води истрага и соочување со изворите; Се заснова на анализа и ставање во перспектива на фактите и можните објаснувања.

Новинарскиот процес е уште посуштински во ова време на дигиталното општество, обележано со ширењето на лажни информации, слики и фалсификувани видеа на интернет.

Како дел од медиумската писменост, новинарскиот процес на проверка на информацијата е популаризиран и прилагоден на практиките на младите во форма на список на добри практики:

• Проверување на природата на страницата каде што сме ја консултирале информацијата. Фолдерите “услови за користење“ или “за нас“ обично се користат за идентификување на видот на страницата што ја гледате (блог, хумористична страница, институционална страница, итн.);
• Навраќање кон изворот на информацијата. Многу често на интернет, информациите се споделуваат, се шират, а понекогаш исто така се искривени, деконтекстуализирани или толкувани. Затоа е важно да се открие од каде потекнуваат информациите
• Гледање на датумот на објавување на информацијата. Во денешно време, една информација брзо застарува или, честопати, е веќе потврдена или негирана
• Проверување на идентитетот и веродостојноста на авторот на информацијата. Дали станува збор за новинар? Дали е експерт за темата за која пишува?
• Идентификување на неговата цел и намера. Дали тој се обидува да нè информира? Да нè манипулира? Да ни продаде нешто?
• Запрашување за вистинските прашања. Да се биде љубопитен и способен да го преиспитате авторот, без да паднете во недоверба или параноја.

Значење на потврдувањето на изворите

Изворот е потеклото на информацијата, појдовна точка, исто така зборуваме за „навраќање“ до изворот за да се открие од каде доаѓа информацијата.

Двојната проверка на информацијата е едно од најважните правила на новинарството. Зголемената брзина на информирањето, делумно поврзана со појавата на социјалните мрежи и економските притисоци врз публиката, за жал го истиснуваат овој принцип.

Сигурен извор е најчесто квалификувано лице или структура (експерт или кој има знаење) на одредена тема, давајќи информации за оваа тема.

За да се добие во веродостојност и да се има шанси да се сметаат за точни, мора да се најде информација, потврдена од други извори на информации и / или да се пребарува на други медиуми. Тогаш велиме дека информацијата мора да бидe вкрстена со други за да биде проверена.

Постојат четири главни видови на извори:

• Институционалните извори: јавни власти, државни власти;
• Посредните извори: здруженија, професионални организации, политички партии, синдикати;
• Личните извори: дискретни извори, дури и тајни, од кои новинарот има корист во круговите на моќ и професионалните кругови;
• Повремени извори: спонтани извори, понудените или бараните сведоштва по случаен избор зависно од околностите, сведоците на некој настан;

Интернет можности и ризици за младите луѓе

Интернетот и мобилниот телефон, надвор од нивната забавна природа, нудат нова форма на социјализација, размена и пристап до основните знаења за децата и адолесцентите денес. Овие нови технологии претставуваат огромна можност да го подобрат квалитетот на животот на младите низ целиот свет и да стават неограничено количество знаење со само еден клик во сите основни области на нивното постоење (образование, здравство, наука, култура, итн.) . Но, напредокот на дигиталната ера не е без цена. Оваа виртуелна револуција создаде опасности и ризици, честопати како оние во реалниот свет, со кои се соочуваат младите на интернет.

УНЕСКО ги идентификува и класифицира овие ризици кои им се закануваат на младите преку интернет. Овие вклучуваат изложеност на педофилска содржина, говор на омраза, лажни вести; Овие ризици се поврзани и со несоодветно рекламирање, комерцијална измама или манипулација со лични податоци.

Образованието е најдобриот начин да се одговори на овие закани кои го демнат секој млад корисник кој се движи низ дигиталниот свет. Преку медиумската писменост, од суштинско значење е родителите и надзорниците да ги пренесат најдобрите практики на младите за да останат безбедни на интернет.

Ова вклучува особено соодветно управување со нивниот дигитален идентитет на интернет, преку следење на нивните социјални мрежи или заштита на нивните лични податоци. Подигањето на свеста за граѓанска култура преку интернет е исто така важно: со почитување на приватноста на другите, размислување пред објавување на одредена содржина, почитување на правото на угледот на колегите студенти … Ова се основни правила за да се спречат злоупотреби како што е сајбер вознемирување.

Подигање на свеста кај младите за меурчињата на филтри

Дигиталните платформи, како што се Гугл и Фејсбук, користат алгоритми за да ни понудат содржини засновани на нашето однесување на корисник, т.е. на нашите претходни интеракции (кликови, допаѓања, набавки, историја на прелистување). Преку алгоритмите, дигиталните компании ни нудат персонализирано прелистување, заснована на предвидлива анализа која има за цел да ги предвиди нашите очекувања. За веб-гигантите, целта е да влијаат на нашето однесување во комерцијални цели.

Влијанието на алгоритмите е далеку од беззопасно. Ги соочува корисниците на интернет и потрошувачите кои сме – а особено најмладите – со проблемот на меурчињата на филтри. Ова е “состојба во која се наоѓа корисникот на интернет кога информациите до кои пристапува на интернет се резултат на персонализација извршена без негово знаење“. Терминот “меур на филтри“ се однесува на изолацијата произведена од овој механизам: секој корисник на интернет пристапува до различна и единствена верзија на мрежата. Затоа постои ризик да остане заклучен во тесен дигитален свет кој постојано ги турка истите типови на содржини. Ова алгоритамско заклучување драматично ги исцрпува изворите на информации, го намалува вниманието и ги уништува вештините за критичко размислување. Корисникот потоа е лишен од теоретската отвореност ветена од интернетот и не е веќе во можст за конфронтација со бројноста на идеи и мислења, елемент кој сепак е во срцето на интелектуалниот развој.

Ова е причината зошто медиумската писменост има за цел да ги научи граѓаните за опасностите од алгоритамското затворање. Да се разбере неговата механика е суштински чекор за да се ослободиме од него и да ги збогатиме изворите. Ова е главен услов за да интернетот ги исполни првичните ветувања за еманципација и слобода.

Традиционалните медиуми

Традиционалните медиуми се медиуми кои биле основани пред интернетот; Тоа се радиото, телевизијата и печатените медиуми во форма на хартија. Од 90-тите години на минатиот век и со доаѓањето на дигиталните, методите на “потрошувачка / емитување на информациите“ еволуираа, доведувајќи ги овие традиционални медиуми да ја прилагодат својата содржина за да останат што е можно поблиску до својата публика и едноставно да преживеат. Како резултат на тоа, пишаниот печат, радиото и телевизијата структурно се обновуваат нудејќи “онлајн“ верзии, но исто така и верзии прилагодени на паметни телефони (смартфони) и таблети. И покрај овие нови начини на информирање, да забележиме дека целта на традиционалните медиуми останува иста: емитување на истите информации на голема група луѓе во исто време. На примателот на информацијата е да избере дали ќе посвети особено внимание на информациите упатени до него.

Овие традиционални и историски медиуми, кои се карактеризираат со професионална новинарска практика и одредена крутост во нивните формати (уреднички ограничувања, периодичност), ја имаат својата репутација како нивен главен адут. И денес се сметаат за сигурен извор на информации, особено во услови на појава на ширење на вести преку социјалните медиуми.

Социјалните медиуми

Од 2004 година, се појавуваат нови медиумиски актери и се натпреваруваат со традиционалните медиуми: социјалните медиуми (нови медиуми – new media). Тоа се дигитални платформи чија содржина е генерирана од корисниците и каде што е од суштинско значење принципот на интеракција помеѓу различните корисници на интернет. Оваа логика за соработка е специфична за веб 2.0: порано гледачи на веб-страниците, корисниците на нтернет сега се актери. Меѓу најважните социјални медиуми денес се вбројуваат: Facebook, Youtube, Instagram, Twitter, Pinterest, Snapchat и Linkedin.

Социјалните медиуми, кои стануваат еден од главните извори на информации за јавноста, особено кај младите, се разликуваат по специфични карактеристики кои длабоко ја трансформираат медиумската средина. Овие платформи, пред сè, промовираат интеракција: програмите за вести сега се дизајнирани да бидат коментирани на социјалните мрежи и особено на Твитер, што промовира размена на идеи и размислување. Социјалните медиуми ја носат во себе и моќта на моменталност. Денес, со алатки како „LiveTweet“, корисникот може да следи настан во живо без да присуствува. Тој знае што се случило многу пред снимките од дневникот во 20 часот. Социјалните медиуми го разбија исто така и монополот на фабриката за информации што некогаш го имаа традиционалните медиуми. Со платформите како Фејсбук, секој може да биде сведок на настан и да го сподели со светот во рок од една секунда. Оваа практика роди „граѓанско новинарство“, што го прави секој корисник на социјалните мрежи потенцијален производител на вести.

Информацијата во дигиталната ера: ризици и можности

Појавата на нови дигитални форми на информации (вести на Интернет, блогови, Википедија, Јутјуб, социјални мрежи итн.) промовира поголем пристап до знаење, до слободата на изразување и учество на граѓаните. Денес забележуваме дека соживотот на печатените, аудиовизуелните и онлајн медиумите преку повеќе медиуми овозможува проширување на пристапот до информации и создавање партиципативна култура каде што граѓаните не се задоволуваат само со конзумирање на информациите туку активно придонесуваат за нејзино производство и емитување.

Главниот ризик од овој обновен медиумски пејзаж е дезинформацијата. Навистина, масовната употреба на социјалните мрежи доведува до размислување за вистинитоста на информациите. Кој е кредибилитетот на една индивидуа кога се произнесува на одредена тема? Зарем не ризикува да придонесе во одржувањето на конфузија околу прашањето на лажни вести и уште потешко да се разликува вистинитото од лажното на интернет? Од оваа перспектива, “класичното“ новинарство ја задржува целата своја важност. Нејзината мисија за селекција, анализа и дешифрирање на информациите останува најважна.

Што е тоа дигиталното граѓанство?

Тешко е, ако не и невозможно, да се биде без интернет во денешно време како во нашиот професионален така и личен живот. Ако интернетот е насекаде, треба да научиме да го користиме на најдобар можен начин, а тоа бара поголема контрола и подобро разбирање на нашиот дигитален живот.

Дефиниција: Дигиталното граѓанство покажува на кој начин корисниците на интернетот се однесуваат и комуницираат онлајн. Ова е во суштина однесувањето што го усвојуваме при онлајн интеракција со други корисници на чувствителни социјални или политички теми. Правата и должностите што ги имаме во реалниот живот се истити и на интернет. Нашето однесување и нашите интеракции, исто така, дефинираат како другите нẻ гледаат на интернет. Сепак, начинот на кој комуницираме преку интернет не е ограничен на нашето однесување или на нашите објави, исто така и начинот на кој ја заштитуваме нашата приватност, без разлика дали станува збор за нашите лозинки, нашата локација или нашето минато на интернет.

На тој начин, дигиталното граѓанство нẻ повикува да имаме покритички поглед кон интернетот како и кон начинот на кој го користиме, особено во поглед на личните податоци што ги споделуваме понекогаш без да знаеме.

Добрите дигитални практики

Дефиниција: Терминот “добрите практики“ се однесува и на начинот на кој треба да се однесуваме за да го направиме Интернетот простор на слобода и взаемно почитување, но и правила што сајтовите и апликациите бараат од нас да ги почитуваме. Навистина, многу страници и веб-услуги наметнуваат правила што го дефинираат однесувањето што треба да се почитува како и правата на корисниците.

Пример: Интернет-апликацијата „Твитер“ нуди неколку совети за користење на своите алатки: „Размислете за тоа што твитате: Вие ја контролирате содржината споделена на Твитер или на која било друга веб-страница. Никогаш не објавувајте информации што се сметаат за доверливи туку проценете ги добрите од лошите страни пред јавно да ја споделите вашата локација. Пазете се од комуникациите што ги бараат вашите податоци за контакт, лични податоци или лозинки. Ако имате сомнежи пред да твитате, препорачуваме да си ги поставите следниве прашања: Со кого се споделуваат моите информации? Кој вид и колку информации ќе споделам? На колку корисници се достапни моите информации? Може ли да им верувам на сите луѓе кои имаат пристап до овие информации? “

Но апликацијата исто така наметнува одредени основни правила:

“Насилство“ : Забрането е заканување, користење насилство врз личност или група на луѓе. Ние, исто така, забранувамe каква било апологија на насилство. Однесување со омраза: Заканување, вознемирување и поттикнување насилство врз други луѓе врз основа на критериуми за раса, етничка припадност, националност, каста, сексуална определба, пол, родов идентитет, верска припадност, возраст, инвалидитет или сериозна болест“.

Затоа е корисно да се потсетува, што е можно почесто, дека нашите виртуелни однесувања имаат реално влијание врз поединците и дека вознемирувањето преку интернет, на пример, може да доведе до трагедии во реалниот живот.

Од друга страна, интернетот денес претставува вистински инструмент за граѓаните. Овозможува подобро информирано граѓанство и поголема партиципативна демократија, како и многу подобар пристап до информации. Тоа е инструмент кој овозможува дебата за идеи, комуникација и што може да се искористи за да се пријават опасностите или ризиците за целото општество, како во случајот со „свиркачите“ кои користат интернет за да ја пријават корупцијата или кршењето на слободите (види филмот / документарецот “Citizenfour” од 2014 година за аферата Сноуден).

Да се сочува дигитален отпечаток и позитивен ум

Дефиниција: Дигиталниот отпечаток претставува севкупни информации кои постојат на интернет како резултат на нашата онлајн активност. Тоа е слика од нас, создадена од нашето однесување, нашите објави и нашите лични избори.

Затоа е многу важно да се направи што попозитивен дигитален отпечаток! Можете да напишете блог на одредена тема, да споделувате таленти или да снимате видео туторијал, да се соберат пари за добротворни цели или да се помогне во организирање настани. Списокот на решенија за позитивен отпечаток е бесконечен!

Што е граѓански медиум?

Дефиниција: Во “граѓански медиум“ ги наоѓаме зборовите “медиум“ и “граѓански“. Токму така, станува збор за медиуми, односно поддршки (радио, ТВ, интернет, итн.) преку кои се пренесуваат информации до пошироката јавност. Во исто време, се користи придавката “граѓански“, бидејќи авторите на овие статии и овие истражувања не се професионални новинари, туку обични граѓани чија цел е да анимираат дебати за конкретни прашања или проблеми што се однесуваат на целото општеството.

Како резултат на тоа, читателот се откажува од неговото чисто пасивно однесување и се вклучува во градењето и ширењето на информациите. Затоа, учеството е многу важен елемент во граѓанските медиуми. Преку радија (со вклучување или не), но и блоговите, или влогови (блог чија главна алатка е видеото), подкасти, итн. Така, обичните граѓани, истражувачи или професионалци од светот на здруженија можат да земат збор и да допрат до широка јавност.

Пример: Во Албанија, блогот како граѓански ангажман: создаден во 2007 г. Од страна на Ардијан Вехбиу, блогот “Peizazhe të Fjalës” (Пеисаж на говорот), се претставува како посебен и независен простор, одржлив модел во албански меиумски пејсаж, се соочуваат со брзи трансформации, постепено намалување на финансиските ресурси, намален кредибилитет и значајна политизација. Според неговиот автор, “блогоѕ беше замислен уште од самиот почеток како едно“засолниште“ на албанската слободна мисла, заштитено од заплашување, вина, понижување, стигматизација, судења, обвиненија “глувоста на мнозинството“ и други форми на современата цензура во јавниот говор.

Ангажирањето преку социјалните мрежи

Социјалните медиуми, исто така, го трансформираа протокот на информации од традиционално вертикална и од горе надолу во пренос повеќе хоризонтален.. Секој може да произведе содржина и да ја прошири во рамките на својата мрежа, но и надвор од неа. Овој начин на говор не е само виртуелен, но честопати се одвива паралелно или низводно од конкретните мобилизации на теренот. Во контекст на арапските револуции, на пример, социјалните мрежи играа неспорна улога, но политичките промени се случија благодарение на општествените движења (протести, блокади и сл.). Социјалните мрежи овозможуваат брз проток на информации и идеи, но промените на социјално ниво се случуваат кога овој ангажман се соочува со физичката реалност на теренот.

Пример. Во Србија, случајот со движењето #1од5милиони, што се појави на крајот на 2018 година, ги искористи новите технологии и современите средства за комуникација со мобилизирање на граѓаните преку споделување онлајн содржини и размена на информации преку социјалните мрежи. На тој начин, движењето освои голем дел од јавноста, а Твитер и Фејсбук овозможија создавање на групи за дебати и мобилизација на масите луѓе против авторитарните злоупотреби на политичкиот систем и за слобода на изразување.

Ризици и стапици

Треба да се има на ум дека новинарството е професија која вклучува специфични вештини, како и почитување на етиката. Сепак, секој може да биде обучен за новинарство, особено преку дијалози меѓу професионалните новинари и аматери. Ова споделување на знаења помага граѓанските медиуми да станат вистински алтернативни и сигурни извори.

Леснотијата со која секој може да ја преземе улогата на аматерски новинар денес, исто така, може да доведе до ризици. Производителите на вести понекогаш можат да ги игнорираат основните стандарди на новинарската етика и да шират неточни или, на моменти, целосно манипулирани информации.

Граѓански медиуми, телевизиски канали, печат дури ии социјални мрежи, количината и разновидоноста на информации што се достапни денес се повеќе од богатство кое бара сочувување критички ум кон сите овие извори на информации.

Покрај тоа, интернетот е простор за слобода, но исто така и простор за економска размена. Маркетинг логиката го зазема не само интернетот и социајлните мрежи, туку и информацијата станува извор на профит.

Движењето на одредени информации (особено оние што имаат емоционално влијание врз читателите), исто така, можат да бидат извор на профит во системот финансиран од објавувачите и рекламите. Овој феномен „ClickBait“ (клик мамки) сѐ повеќе се забележува и ги наведува луѓето да кликнат на линк и да посетат веб-страница за да прочитаат статија. Авторот на статијата и засегнатата веб-страница е, всушност, парично награден преку рекламирањето на неговата страница и според бројот на прегледи што ги акумулира. Исто така, тој е извор на ризик затоа што може да се шират лажни верувања со цел да се привлечат интернет корисници.

Теории на заговор

Иако ова навистина не е нов феномен, теориите на заговор уживаат голем успех во последните години, особено преку нивно ширење на социјалните мрежи и пошироко на Интернет.

Дефиниција: Теорија на заговор е теоретски расказ или говор кој се чини кохерентен и „логичен“ и кој се обидува да докаже, да разоткрие постоење на мала група моќни луѓе кои тајно планираат нелегални и / или неповолни дејствија кои ќе влијаат на текот на настаните или бараат да доминираат со светот

Теоријата на заговор се разликува од дезинформации по тоа што е структуриран збир на претпоставки и манипулирани аргументи за да се поттикне одредена теорија. Лажните информации понекогаш се користат како заговорни аргументи, но не секогаш се поврзани со теорија.

Сепак, медиумите и лажните информации играат клучна улога во обемот на оваа појава. Од една страна, претпазливост, па дури и недовербата кон медиумите, ги засилува верувањето и вербата што им се дава на теориите на заговор, особено во државите каде што медиумите се перцепираат како корумпирани или под капата на политичкиот систем. И од друга страна, лажните вести ги користат истите механизми како теории на заговор (употреба на страв, манипулација со факти и сл.), и честопати се однесуваат на истите теми.

Неколку примери на најпознатите теории на заговор:

– Илуминатите би биле тајно друштво сочинето од најмоќните личности на овој свет според кои – Земјата не е тркалезна, туку рамна – Човекот никогаш не бил на Месечината,

– Југославија се распаднала поради заговор меѓу Германија и Ватикан. Исто така, постојат повеќе ad hoc теории на заговор како оние за 5G, за коронавирусот или вакцините.

Говор на омраза и умереност на содржините со омраза

Теориите на заговор се клучни за нашите односи со информациите и општеството. Тие се на половина пат помеѓу предрасудите, политичките размислувања, уверувањата и можат да бидат интимно поврзани со говорот на омраза. Така, нивното ширење може брзо да создаде конфликтна околина. Ова е случај, на пример, со теориите на заговор за светски еврејски заговор.

Дефиниција: Кога зборуваме за говор на омраза, се повикуваме на израз на омраза што може да биде отелотворена со реченица, текст, звук или слика што изразува отфрлање на другиот и што може да навреди, на тој начин охрабрувајќи да се развие чувство на омраза. Кога овој израз на омраза јавно се објавува, може исто така да ги поттикне сведоците на овој израз, да чувствуваат омраза кон едните или другите, да изберат страна, а понекогаш и да поттикнуваат повторно изразување на омраза со слично или влошено ниво на насилство од групно влијание. Ова се нарекува поттикнување на омраза.

Врз основа на стереотипите или лажните верувања, овие содржини, заедно со отсуството на критичко размислување, доведуваат до говори на раскол и насилство, со истакнување на постоењето на жртвено јагне заедница, одговорна и виновна и потоа хранејќи мешавици и чувство на параноја.

Пример: Населението од ромската заедница честопати е насочено кон дискриминација и предрасуди, опишувајќи ги како нечесни или крадци, со што се спречува пристапот до квалификувани работни места. Ромите имаат двојно поголема веројатност да бидат невработени од другите жители, а многумина сè уште живеат во области каде што нема вода во нивните домови.

Да се модерираат одредени содржини со премногу омразна, особено на социјалните мрежи, со нудење истовремено образование на граѓаните, медиумите и дигитално образование поинклузивни може да помогне да се ограничи овој лизгав пад што води кон физичко или морално насилство.

Дефиниција: Модерација се состои од отстранување, цензурирање или дури и казнување на авторите со содржини на омраза со цел да се спречи нивното ширење. Може да биде насилен коментар под некоја објавена содржина, споделување на напис, видео, фотографија или инфографија која стигматизира одредена категорија на луѓе, па дури и приватна размена преку е-пошта или инстант пораки.

Борба против заговорот

Дефииниција: Заговор значи тенденцијата за погрешно претставување на настани или појави како последица на организиран заговор. Тоа е начин на размислување или став што ги негира вообичаено прифатените објаснувања на фактите за да ги заменат со постоење на заговор со непризната и нејасна цел.

Последиците од заговорот:

• Генерира говор на омраза
• Потикнува пристапување кон недокажани теории
• Затвора во логика на недоверба и лажно верување, со што се ограничуваат дебатите за идеи.
• Може да ги отежни проверките на контра-моќ со кои може да се откријат вистинските политички малверзации или судир на интереси што може да постојат.

Средства за ограничување на заговор:

1. Со регулирање и ограничување на содржината со омраза и лажни информации (проверка на факти, одговорност на платформите на социјални мрежи, итн.)

2. Со развивање на критички дух кај граѓаните преку едукација на медиумите и информации со цел:

● Запрашување за постапката на заговор: Дали доказите се навистина доволни?

● Охрабрување на претпазливост со цел да станат и останат претпазливи граѓани (да не се меша претпазливост со недоверба и да не се меша сомнеж со недоверба.)

● Канализирање на критиката и можност за подобра информираност благодарение на логичен

и проверлив пристап – И, конечно, да се направи чекор назад кон светот што не опкружува.

МИТОВИТЕ ВО ПОЛИТИЧКИТЕ ГОВОРИ

Типологија и функција на митовите

Дефиниција: Митот е имагинарна конструкција која служи како објаснување, како основа за одредени социјални практики, и претставува фактор за мобилизација. Но, тоа е исто така посебен начин на говор, сличен на соништата и легендите. Според францускиот историчар Раул Жирарде, местото што го зазема имагинацијата во историјата на политичките идеи е важно, затоа што понекогаш ја објаснува моќната привлечност што ја извршуваат одредени политички системи без религиозна основа.

Младите пост-југословенски републики се сите засегнати со прашањето за ширење национални митови и симболи со цел да создадат заедничко чувство за припадност кон нацијата или кон заедницата. Историчарот Раул Жирарде нуди четири теми што се повторуваат кои можеме да ги најдеме во повеќето митови и кои ја покажуваат основната важност на имагинарното во развојот на политичките идеи и на општеството:

• Митот на единството: Тоа е возвишување на татковината, на колективот и на заедницата, претставен од една група на слични поединци (засилување на логиката на опозицијата: тие / ние)
• Митот на спасителот: Се работи за истакнување на фигурата на херојот, на водачот со кого се идентификуваме како модел и кој обезбедува легитимност.
• Митот на златното доба: Тоа е идеализација на старото време, носталгија за една ера и приврзаност кон елементи од минатото за да се најде сегашна и идна стабилност.
• Митот на заговорот : Се работи за означување на надворешен виновник, истакнувајќи ја фигурата на непријателот одговорен за несреќите на заедницата и што ги охрабрува поединците да се мобилизираат против него.

Митовите и нивната политичка употреба обично се појавуваат во критични периоди, во време на криза на идентитетот или непријатност поврзана со промените во општеството и во начинот на живеење. Кога внатрешните тензии растат, тогаш митот станува неопходен, поради тоа што имагинацијата реагира на промени, на губење на референтни точки или на испрашување на традициите. Затоа, овие митови имаат јасна политичка функција: да го мобилизираат населението околу заедничка историја и одредници.

На ист начин како што сликата може да резимира еден концепт или настан, митот ја храни имагинацијата на поединците. Овој феномен може да се засили според групите на луѓе, особено кај младите во потрага по идентитет, или објаснувања за светот околу нив, па дури и да се соочат со неизвесна иднина.

ПРИМЕРИ НА ВАЖНИ МИТОВИ ВО БАЛКАНСКИОТ РЕГИОН

Во сите култури има различни митови и не сите имаат иста функција, но културното богатство на Балканот овозможува развој и ширење на многу митови специфични за регионот.

Пример : “Потомците на Александар Велики“

Во Северна Македонија, митот според кој Македонците се наследници на Александар Велики е многу распространет иако е невозможно територијата на современа Македонија да се совпадне со онаа од времето на Александар, па дури и да се најде спојување помеѓу населението кое некогаш живеело на овие територии и населението кое живее тука денес. Иако Северна Македонија делумно се наоѓа во областите контролирани од Филип Втори до неговата смрт во 336 година п.н.е., срцето на кралството на Александар Велики лежи главно во Грција во близина на Вергина. Покрај тоа, граѓаните на денешните балкански држави се резултат на комплексни мешавини, поттикнати од последователните инвазии и миграции кои се случувале во регионот повеќе од два милениуми.

Сепак, овие митови го хранат дискурсот на современите националистички текови на Балканот, кои се обидуваат да ја потврдат предимството на нивниот народ на одредена територија, со цел да се докаже легитимноста на нивните претензии.

Ширењето на митот може потоа да придонесе во затегнувањето на односите помеѓу заедниците или народите во регионот. Навистина, прашањето за македонското наследство на Александар Велики ги оживеа тензиите помеѓу Грција и Северна Македонија за време на преговорите за промена на името на државата во 2018 година. Грчките националистички струи сметаат дека терминот “Македонија“ му припаѓа на хеленското наследство, одбиваа поранешната југословенска република да го користи ова име. Ова доведе до неколку насилни демонстрации во двете земји.

Пример: Митот на “православното братство“

Во Србија, Црна Гора и Северна Македонија, силната врска со Русија останува во главите на многу луѓе, поттикната од чувството дека “православно братство“ ќе ги обедини особено со оваа држава. Според студијата спроведена кон крајот на 2017 година од српската влада, четвртина од жителите (24%) ја назначуваат Русија како главен донатор (финансиска помош и материјални донации) на нивната земја, додека 75% од донациите и помошта доаѓаат од Европската Унијата или земји членки. Исто така, според бројките на Српската национална банка, повеќе од 70% од странските инвестиции во периодот помеѓу 2010 и 2017 година потекнуваат од ЕУ, споредено со околу 10% од Русија.

Затоа, овој мит се заснова повеќе на емоционална отколку рационална врска, која продолжува и е одржувана од одредени политичари, како што е српскиот претседател Александар Вучиќ или Милорад Додик од Република Српска.

За да се ограничи нивното негативно влијание, деконструкцијата на митовите подразбира истражување и историско и / или новинарско продлабочување. Како и да е, не е секогаш лесно да се спроведе истражувачка работа на теми кои сèуште се чувствителни за поединци и за владите на засегнатите земји. Недостигот на ресурси за новинарите, недостатокот на интерес за историски истражувања во медиумите и брзото ширење на теориите на заговор на интернет може да го забават напредокот на истражувањето и деконструкцијата на некои зацврстени митови.

Во таа насока, здружението “Крокодил“во јуни 2020 година покрена иницијатива во Белград против инструментализација на историјата за политички цели. Целта е да се создаде простор за историски и интеркултурен дијалог во земјите родени од распадот на Југославија и да се поттикне поинклузивна култура на меморија.

За крај, одредени канали за ширење на информации може да се искористат за заобиколување на оваа проблематика на историското истражување и слабиот интерес на медиумите за оваа сериозна тема, како што е случајот со кинематографијата.

КИНЕМАТОГРАФИЈА : МЕЃУ ГРАЃАНСКОТО ИЗРАЗУВАЊЕ И ВЕКТОРОТ НА МИТ

Промоцијата на националните митови понекогаш се врши и преку кинематографијата, каде што наоѓа извор на инспирација и обезбедува значително влијание врз имагинацијата на поединците. Навистина, освен ако се има важна и специфична историска култура за предметната тема, понекогаш е тешко да се суди за вистинитоста на изведените настани во едно кинематографско дело. Исто така, не е невообичаено одредени филмови да нудат пристрасно читање на настани, дури и да хранат и пропагираат одредени митови, легенди и примени идеи.

Пример: На крајот на 2017 година, РТС (српска национална телевизија) ја продуцираше и емитуваше серијата Senke nad Balkanom (“Сенките над Балканот“), од режисерот Драган Бјелогрлиќ. Акцијата се одвива во Белград, престолнината на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, потоа во Кралството Југославија, во годините 1920-1930. Оваа серија го претставува овој период како златно доба за земјата. Помеѓу 2008 и 2014 година, можевме да ја видиме и адаптацијата за телевизија на трилогијата на Мир-Јам, (Ранетиот орел, Непобедливо срце, Самец во бракот), и на филмот што доведе до серија, Монтевидео, Господ те видел (2012-2014), саги кои со носталгија го прикажуваат истиот период на националната историја.

Сепак, кинематографијата може да се користи и како моќен инструмент за деконструкција и како средство за изразување на граѓанското општество кое ќе овозможи осврнување кон важни општествени и актуелни предизвици.

Пример: Краткиот филм “Take me somewhere nice” (“Одведи ме на некое убаво место“) излезен во 2019 година и во режија на Ена Сендијаревиќ, млада режисерка со босанско потекло, прикажува една млада Босанка која живее со семејството во Холандија, а се враќа во родната земја. Ова дело се осврнува на прашањето на имиграцијата, интеркултурноста, национализмот и враќањето кон корените, што понекогаш е комплицирано за помладите генерации.

Пример: Филмот “Пред дождот“ на македонскиот режисер Милчо Манчевски, кој го освои Златниот лав на Венецискиот филмски фестивал во 1994 година, го евоцира прашањето за војна и етнички тензии меѓу Македонците и Албанците.